Barayti ng Wika

     Ang ating bansa ay natatangi sa kultura, tradisyon at wika. Sa higit sa daan-daang mga wika sa bansa, ang ating mga wika ay may iba't ibang uri. Ito ay sanhi ng pagkakaiba sa heograpiya, lipunang ating ginagalawan, antas ng edukasyon, atbp.

    

    Una ay mayroong Dayalek, ito ay isang barayti ng wika na nilikha ng geographic na dimensyon. Gagamitin ng mga tao ang parehong wika ngunit may mga pagkakaiba sa tono, katawagan, paggamit ng salita, at pagbuo ng pangungusap. Isang halimbawa nito ay ang iba't ibang dayalek sa wikang Cebuano/Bisaya. Ito ay ang Sinugbuanong Binisaya, Bol-Anong Binisaya at Siquir-Anong Binisaya.

    Ang isa pang barayti ay ang Idyolek, ito ang barayti ng wika kung saan ginagamit ang isang dayalek ngunit may sariling paraan ng pagsasalita ang isang tao. Kabilang sa mga halimbawa nito ang, "Hindi ka tatantanan" ni Mike Enriquez, "Ang buhay ay weather weather lang" ni Kim Atienza at iba pa.

    Etnolek ay isa pang barayti ng wika, ito ay barayti ng wika mula sa pangkat etnolinggwistiko. Isang halimbawa nito ay ang vakuul na tumutukoy sa isang gamit ng mga ivatan sa kanilang mga ulo sa panahon ng tag-araw at tag-ulan. Isa pang halimbawa ay ang bulanim, ito ay isang salita na naglalarawan sa hugis ng kabilugan ng buwan.

    Ang isa pang varayti ng wika ay ang Sosyolek, ito ay batay sa katayuan o antas ng lipunan ng mga taong gumagamit ng wika. Magsasalita ang mga tao sa paraang isang grupo lamang ng mga tao ang makakaintindi. Halimbawa, ang pagkakaiba sa pagitan ng kung paano makipag-usap ang mga babae at lalaki, o ang paraan ng pakikipag-usap ng mga bakla at marami pang iba.

    Susunod, mayroong Register, ito ay isang barayti ng wika kung saan ang taong nagsasalita ay nagbabago ng uri ng wika na kanyang ginagamit batay sa kanyang kausap o sa sitwasyon. Ang isang halimbawa ay kapag pumunta ka sa isang pakikipanayam, pormal kang nakikipag-usap sa employer ngunit kapag umalis ka at nakikipag-usap sa isang kaibigan ay nagsasalita ka ng impormal.

    Sa wakas, mayroong Pidgin at Creole, simula sa pidgin, ito ay isang barayti ng wika kung saan ang dalawang tao na hindi nagsasalita ng parehong wika ay nagsisikap na makipag-usap sa isa't isa sa pamamagitan ng paggawa ng isang wika kung saan sila ay maaaring magkaintindihan. Ang resulta ng pidgin ay creole, ito ay isang barayti ng wika na nabuo dahil sa paghahalo ng mga wika mula sa iba't ibang lugar hanggang sa ito ay naging pangunahing wika ng tiyak na lugar. Isang halimbawa nito ay ang Chavacano na isang wika na nabuo sa pinaghalong wika ng Tagalog at Espanyol.

    Ang paksang ito ay lubhang nakatulong sa pag-unawa sa iba't ibang barayti ng wika. Ilan sa mga bagong kaalaman na aking natutunan kaugnay ng paksa ay ang ating wika ay may mga barayti dahil sa ilang salik tulad ng lipunang ating ginagalawan, hanapbuhay, edad, kasarian at marami pang iba. Ang paksang ito ay makabuluhan sa pagtulong sa atin na magkaroon ng mas mahusay na pag-unawa sa ating sariling wika gayundin ang mga pagkakaiba sa pagitan ng iba't ibang barayti ng wika. Sa pamamagitan ng wastong pagtalakay sa mga konsepto ng iba't ibang barayti ng wika, makakatulong ako sa pagbibigay ng kahalagahan sa paksang ito sa ibang tao sa paligid ko.